Shimmy

Shimmy is het snel heen-en weer bewegen van het stuur in bepaalde omstandigheden, waardoor een fiets moeilijker te controleren valt. Het TGVelo project heeft een manier ontwikkeld om te bekijken in hoeverre fietsen hiervan last hebben. Het blijkt dat Shimmy heel erg afhankelijk is van de belading, naast vele andere fysieke eigenschappen van de fiets.  Daarnaast is shimmy, en de gerelateerde wobble, ook afhankelijk van toevallige condities.

Definitie

Er is voor gekozen om zeer eenduidige testen te kunnen uitvoeren, met zo weinig mogelijk invloed van toevallige condities. Door telkens de fiets te berijden bij verschillende ladingscondities komt snel naar voor of er shimmy / wobble optreedt bij deze conditie.  De uiteindelijke score is het gemiddelde van de  scores van elke test. Er wordt rekening gehouden met de maximale belasting van de bagagedragers. Op fietsen waar geen bagagedragers aanwezig zijn is er geen score mogelijk.

Testen

Er werden 7 fietsen getest die telkens waren uitgerust met een voor- en achterdrager. De toegelaten belasting varieerde tussen 20 en 50 kg. Scores varieerden van 33% tot 75%, waarbij de goed scorende fiets in het algemeen beter in de hand gehouden kon worden dan de slecht scorende.

Lessen voor een eenvoudige fietsbeoordeling

Enkel gebaseerd op de toevallig aanwezige testfietsen zouden eventueel deze conclusies kunnen getrokken worden:
- Het gewicht op de achterdrager heeft vaak meer invloed op shimmy dan dat op de voordrager.
- Een langere fiets heeft minder last van shimmy.
- Hoe lager de achterste bagagedrager, hoe minder last van shimmy.
Er zijn echter nog zeer veel andere fietseigenschappen die invloed kunnen hebben op shimmy, het valt dus niet aan te raden om op zicht te oordelen.

Zien

'Cordo Smart'

Een deel van de veiligheid van de fiets wordt bepaald door de manier waarop de grond verlicht wordt, zodat de fietser kan zien waar men rijdt. Het TGVelo team heeft een manier ontwikkeld om deze kwaliteit in 1 cijfer te vangen.

Definitie

De mate waarin de fietser geholpen wordt door het licht om te weg te zien is onder andere afhankelijk van de intensiteit van het licht, de vorm, de richting en de snelheid waarmee gefietst wordt. De score die gegeven wordt voor 'zien' is afhankelijk van:

Galeo by Spanninga

- De maximaal gemeten waarde voor de lichtsterkte. Er wordt gekeken hoe goed de grond verlicht wordt op 11m afstand van het licht
- De gemiddelde lichtsterkte gemeten op 16 punten die ver gericht zijn. Hiermee wordt gekeken hoe goed het oppervlak rond de spotvlek verlicht wordt
- De gemiddelde lichtsterkte op 18 meetpunten op de grond voor de fiets. Hiermee wordt bekeken hoe goed de grond tot 3m voor de fiets verlicht wordt
- De gemiddelde lichtsterkte op 36 meetpunten links en rechts van de andere meetpunten. Hiermee wordt bekeken hoe goed de zijkant van de weg verlicht wordt.

Petzl

Dit scoresysteem is uitdrukkelijk ontworpen voor het vergelijken van lichten van fietsen die niet sneller rijden dan 25km/u.

Testen

•  De Cordo Smart, gemonteerd op een pedelec is een prima lichtje om mee gezien te worden, maar scoort met 55% niet geweldig. Hij heeft een vrij geconcentreerde lichtbundel, waardoor de weg ver wordt beschenen, maar buiten de lichtbundel is er zeer weinig licht.
• De Galeo by Spanninga, gemonteerd op een elektrische MTB heeft een zeer egale lichtbundel waarbij er opvallend veel strooilicht beschikbaar is. Hij scoort 80%.
• De Petzl geeft vooral diffuus licht, en heeft blijkbaar ook geen al te grote lichtopbrengst. Hij scoort 44%.



Stromer

• Het licht van de Stromer is specifiek voor een speed-pedelec bedoeld, het is dan ook niet verrassend dat het 100% scoort.

Zichtbaarheid

Een vrij belangrijk element in het scoresysteem voor veiligheid in het TGVelo label is de mate waarin de fiets zichtbaar is. Er wordt geen rekening gehouden met de (kledij van de) fietser, de kleur van het frame, het oppervlak van het frame of de efficiëntie van de reflectoren. Enkel de kwaliteiten van de lichtbronnen worden gemeten.

Definitie

De score op de zichtbaarheid wordt berekend met volgende elementen;
- meting van de lichtintensiteit van voor- en achterlicht in 6 richtingen, in het geval het licht gevoed wordt door een batterij wordt dit herhaald 2 uur na "batterij leeg" signaal. Als het licht in de gemeten richting minder dan 1cd (candela) uitstuurt, krijgt het een strafpunt omgekeerd evenredig met de lichtsterkte

- nagaan in welke mate het achterlicht bedekt kan worden door bagage of kledij (er wordt rekening gehouden met fietstassen die 40 cm lang zijn)
- nagaan of de lichtbron LED is of niet
- nagaan of het licht kan kantelen of niet
- nagaan of men zittend op de fiets kan zien of de lichten branden of niet.
- nagaan of er een ISO 6742 certificaat aanwezig is, dit er op duidt dat het licht onder andere niet verblindend is en impactbestendig.

Testen

Verschillende fietsen werden als geheel getest.

• Twee gelijkaardige fietsen met naafdynamo kregen een score van respectievelijk 88% en 49%. Hoewel de voorlichten vergelijkbaar zijn, is het achterlichtje van de tweede fiets aangesloten op batterijen, krijgt men geen signaal als de batterij van dat licht leeg is, kan het langs de zijkant bedekt worden door tassen en ziet men zittend op de fiets niet of dit licht brandt of niet.
• Drie elektrische fietsen scoren 82%, 41% en 87%. De tweede fiets heeft een lage score omdat er geen licht meer is als de motorbatterij leeg is. De laatste fiets heeft een hoge score omdat het voorlicht dubbel is uitgevoerd: er is een sterke koplamp, en een cluster van leds zorgt ervoor dat de fiets vanaf de zijkant ook goed gezien wordt, zij kunnen bovendien niet kantelen of bedekt worden door bagage. Het achterlicht daarentegen kan beter.
• Twee elektrische fietsen scoren 42% en 37%. De eerste heeft een zwakke score omdat het van op de fiets onmogelijk te zien is of de lichten branden of niet en omdat het achterlicht niet geweldig zichtbaar is van de zijkant. De lichten van de tweede fiets, op aparte batterijen, zijn niet goed zichtbaar van de zijkant, en geven geen signaal als de batterij leeg is.

Lessen voor een eenvoudige fietsbeoordeling

- Lichten die werken op naafdynamo's geven blijkbaar vaak meer licht dan lichten die werken op batterijen.
- Het is niet omdat een licht veel licht geeft naar voor (of naar achter) dat het op de zijkant ook goed zichtbaar is.
- Als de batterij van een elektrische fiets leeg is blijkt er vaak nog voldoende energie over te zijn om lichten te voeden. Maar de spanning mag dan niet afgesloten worden natuurlijk.
- Veel lichten die op batterijtjes werken hebben de neiging om ongemerkt intensiteit te verliezen, tot op een punt dat ze schijnbaar nog wel licht geven, maar eigenlijk niet meer voldoende om op te vallen.
- Sommige lichten hebben een kleine groene led die aangeeft dat de batterij te zwak wordt. Dit is vaak niet opvallend, een betere manier is om het licht vanaf dat moment te laten flitsen.

Trap 50 en Trap 70 versnellingsbereik

Als men bij de aankoop van een elektrische fiets de versnellingen bespreekt, wordt de focus al snel vernauwd tot het aantal versnellingen en het type versnelling. De belangrijkste factor in de keuze van een fiets is nochtans het verzet of de verhouding die bestaat tussen de snelheid van de trappers en die van de fiets. Er bestaan verschillende manieren om deze verhouding aan te duiden. Voor het TGVelo label werd gekozen voor een zeer aanschouwelijke manier.

Definitie

De trap 50 is de snelheid die de fiets bereikt in lichtste versnelling als de fietser de pedalen ronddraait aan 50 toeren per minuut. Het is de laagste snelheid waarbij de fietser theoretisch nog vlot de pedalen kan ronddraaien bij betrekkelijk hoge belasting.

De trap 70 is de snelheid die de fiets bereikt in zwaarste versnelling als de fietser de pedalen ronddraait aan 70 toeren per minuut. Als men er van uitgaat dat de fietser niet graag heel snel trapt, is dit de hoogste snelheid waarbij de fietser nog min of meer comfortabel kan meetrappen.

Testen

De verzetsnelheid is heel eenvoudig thuis op te meten. Schakel de fiets in lichtste / zwaarste versnelling, meet hoever de fiets verplaatst is in meter, vermenigvuldig met 50 of 70, en men heeft de verzetsnelheid in meter per minuut. Vermenigvuldig met 0,6 en men heeft de verzetsnelheid in km/u.

Het TGVeloteam heeft onder andere deze fietsen gemeten:

	trap 50	trap 70
Cube Epo Travel	8,8 km/u	29,3 km/u
BPost BO2249	7,5 km/u	25,5 km/u
Stromer ST2	8,2 km/u	45,6 km/u

Het is duidelijk te zien dat de versnellingen van deze fietsen aangepast zijn aan het gebruik: de postbode zal vooral zware lasten moeten duwen en heeft vooral een kleine trap 50 nodig, de Stromer is een Speed pedelec waarop vooral de trap 70 groot genoeg moet zijn.  Het versnellingsbereik van de Cube pedelec is eveneens gekozen zodat het gebied waar hij het meest gaat gebruikt worden gedekt is.

Lessen voor een eenvoudige fietsbeoordeling

Tabellen om het versnellingsbereik van verschillende systemen te vergelijken hebben niet veel praktisch nut zonder de informatie over de bandenmaat en de overbrengingsverhouding tussen de tandwielen waar de ketting op loopt. Om een goede fietskeuze te maken moet men het snelheidsgebied kennen, de trappen 50 en 70 kiezen, en dan beoordelen  of men voldoende stappen heeft in het snelheidsgebied waar de fiets het meest gebruikt zal worden.

Weerstand tegen impact

In het TGVelo project is een manier gezocht om te beoordelen hoe goed fietsonderdelen zijn bestand tegen stampen en stoten. Dat is redelijk eenvoudig; het TGVeloteam heeft de genormeerde IK testen als basis gebruikt voor een scoresysteem voor de onderdelen van de fiets.

Definitie

De score voor de weerstand tegen impact wordt bepaald door de mate waarin onderstaande fietsonderdelen weerstaan aan verschillende impacts van 0,35 J (IK03), 0,7 J (IK05) en 1J (IK06) op bepaalde plaatsen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen onderdelen die gebarsten zijn maar wel nog functioneel en onderdelen die niet meer werken.  Voor de hele fiets wordt een score berekend waarin rekening gehouden wordt met het feit dat bijvoorbeeld de sterkte van een voorlicht belangrijker wordt geacht dan bijvoorbeeld de sterkte van een kettingscherm.

voorlicht

voorreflector

achterlicht

achterreflector

wielreflectoren

pedaalreflectoren

kettingscherm

spatbord

schakelsysteem stuur links

schakelsysteem stuur rechts

schakelsysteem achterwiel

schakelsysteem trapas

HMI 1 (aflezing)

HMI 2 (bediening)

rem links

rem rechts

bel

De onderdelen worden altijd getest als ze gemonteerd zijn op de fiets, zodat eventuele beschermingen of spanningen die op de fiets optreden ook meegenomen zijn in de vergelijking.

Impact op voorvork of stuur wordt niet getest omdat de benodigde machines zwaarder zijn en omdat deze testen toch al opgenomen zijn in de normtesten voor pedelecs, stadsfietsen, mountain bikes en koersfietsen.

Testen

Voldoende soorten fietsonderdelen hebben de hamertest al ondergaan om te weten dat de gekozen testen onderscheidend zijn. Er werd ook aangetoond dat de testen herhaalbaar zijn.
Nieuwe fietsen werden nog slechts beperkt getest vanwege het waardeverlies dat gepaard gaat bij destructieve testen.
Er werden onderdelen getest op ongeveer 40 fietsen en fietswrakken.

Lessen voor een eenvoudige fietsbeoordeling

• Er zijn enkele moderne batterij- fietslichtjes gevonden die IK03 niet overleven en bovendien onklaar geraken na 1 welgemikt slagje. Het probleem is dat het deksel van het licht springt. Als de batterijen in het deksel zitten, heeft de led geen stroom meer
• De veelgebruikte achterlichten in niertvorm, door vele merken verkocht, blijven als licht heel bij IK06, maar in sommige gevallen brak de bevestiging.
• Na een steekproef bij 200 gebruikte fietsen in het fietsendepot van Stad Gent bleek dat 25% van de vast gemonteerde achterlichten gebroken waren. Van de voorlichten was 75% gebroken of alleszins duidelijk onklaar.
• Bij de 25% overgebleven voorlichten bleken de meeste lichten een metalen omhulsel te hebben. De overlevers met plastieken behuizing bleken bij een steekproef alle te weerstaan aan de IK06 test
• Drie soorten spaakreflectoren die bevestigd waren aan 2 spaken overleefden 1 slag met IK03 niet.
• Alle geteste spaakreflectoren die bevestigd waren aan 1 spaak overleefden 10 slagen met IK06
• Alle geteste remgrepen overleefden IK06
• Alle geteste schakelaars voor versnellingen bleven functioneel of braken niet bij IK06
• Tot nu toe zijn er geen remmen, schakelsystemen aan wiel- of trapas en spatbordbevestigingen gevonden die breken of barsten bij IK06.

Effectiviteit van de pikkel

In het TGVelo project is een manier gezocht om te beoordelen of een steun (pikkel, kickstand, ...) efficiënt werkt of niet. Een goede steun zorgt er voor dat een fiets op verschillende ondergronden kan geplaatst worden. De meeste fietssteunen slagen daar wel in. Problematischer wordt het als er bagage moet geladen worden, het komt niet zelden voor dat met de ene hand de fiets in bedwang moet gehouden worden als de andere hand de bagage in de fietstassen laadt. Erger is het als een fietser die een kind op de fiets heeft, moet kiezen tussen de fiets met kind vasthouden en bijvoorbeeld een ander kind helpen, waardoor de fiets met kind mogelijk valt.

Definitie

De score die gegeven wordt aan een bepaalde fiets bestaat uit drie elementen

• effectiviteit van de steun zonder lading
• effectiviteit van de steun met lading op de achterdrager
• effectiviteit van de steun met lading op de voordrager

Telkens wordt het zwaartepunt van de fiets gezocht en gekeken naar de dichtst bijzijnde kantel- lijn, de lijn tussen de steunpunten waarrond de fiets zal kantelen als de fiets op een schuine ondergrond staat. De score zal hoger zijn als de fiets op een schuinere grond kan blijven rechtstaan.

Testen

Hieronder vindt u enkele voorbeelden:

• De Kickbike heeft een kleine pikkel, maar ook een laag zwaartepunt.  Nochtans scoort hij met 60% niet zeer goed, maar in praktijk voldoende om schuin op een helling van 5° te blijven rechtstaan. Er kan geen bagage geladen worden, waardoor de score verder niet beïnvloed wordt.  De score zou 0% zijn als de fiets ook op een vlak stuk niet op de pikkel zou blijven staan.

• De bakfiets heeft eveneens een vrij laag zwaartepunt en poten die dicht bij het zwaartepunt liggen. Zonder bagage bekeken scoort hij met 76% prima. Als enkel naar de bak vooraan gekeken wordt is hij nog beter; dan scoort hij 88% omdat de steunen praktisch onder het zwaartepunt van de bagage vooraan ligt. Het verhaal achteraan ligt wat moeilijker: het zwaartepunt van de bagagedrager ligt eigenlijk buiten de lijn die gevormd wordt door de steunpunten. Het is eigenlijk dankzij het gewicht en de lange hefboom van de bakfiets zelf dat de fiets niet omvalt als er een zwaar gewicht wordt geladen op de achterdrager.  De score voor het achterste deel is 44%.

Lessen voor een eenvoudige fietsbeoordeling

• Een goede pikkel staat zo dicht mogelijk bij het zwaartepunt van de fiets, maar het kan wel handig zijn om de pikkel ver genoeg achter te brengen, zodanig dat de pedaal niet tegen de pikkel komt als je de fiets achteruit beweegt.
• Als er bagage moet geladen worden heeft het weinig zin om de pikkel  naar de bagagedrager te verzetten. Het is zinniger om het achterwiel naar achter te plaatsen, zodat het zwaartepunt van de bagagedrager aan de juiste kant van de steunlijn komt te liggen. 
• Een dubbele staander heeft het voordeel dat de steunlijnen wat verder uit elkaar liggen, maar heeft het nadeel dat er meer kracht nodig is om de fiets op te heffen en de pikkel "aan" te zetten.

Alle updates van het TGVelo-project nu op één plaats!

Om de drie maanden informeren we onze partners omtrent de vooruitgang van het project. Ben je nieuwsgierig wat er gaande is op de campus in Gent rond fietsen? Kan je niet wachten tot de volgende gebruikerscommissie om te weten welke resultaten het project opgelevert? Dan is er nu één plek om ons op de voet te volgen, deze blog!

Een uitgebreide beschrijving van het project vindt je op onze website.

Bedankt voor de interesse in ons project en veel leesplezier.

TGVelo Team